9 januari
Case
Shuzanshu vroeg: "Wat kunnen we doen aan de wereld?"
Jiso antwoordde: "Wat noem jij de wereld?"
(Shinji Shobogenzo)
Kort
Wat betekent 'zen' in een wereld waarin zo ontzettend veel leed is? Daarop bestaat geen enkelvoudig antwoord. Maar het begint alvast met te onderzoeken wat jouw kijk op de wereld is.
Iets langer
Dit oude zen-gesprekje heb ik wat ingekort, om het zo dicht mogelijk naar onze tijd te brengen. Onze wereld staat voor enorme uitdagingen. Soms is alleen het journaal volgen al te veel om niet moedeloos te worden. Ik wou dat ik kon zeggen dat het allemaal wel meevalt. Maar dat weet ik niet. Ik vind het belangrijk om dat te erkennen. Ik vind het even belangrijk om te erkennen dat er dagen zijn dat ook mijn moedeloosheid groter aanvoelt dan mijn inspiratie om weerwerk te blijven bieden. Maar de inspiratie komt steeds terug. Soms heel snel. Soms tergend langzaam. Mijn meditatiepraktijk helpt me daar zeker bij. Maar niet alleen. Want kijken naar de 'leegte der dingen' kan je net zo goed doen wegzinken in een nihilistische spiraal. Je zou de eerste niet zijn die zoiets overkomt.
Ik denk dat het van fundamenteel belang is om naast je meditatiepraktijk ook een stevige wereld- en levensvisie te ontwikkelen. Een 'wereldvisie' is in het best geval gebaseerd op zoveel mogelijk plausibele informatie. Je moet de moed ontwikkelen om jezelf niet al te veel wijs te maken. Een 'levensvisie' bevat in het beste geval iets dat je motiveert om de wereld beter te maken. Zodat je leven zinvol kan aanvoelen. Die wereld- en levensvisie kunnen eventueel gebaseerd zijn op boeddhistisch gedachtegoed. Traditioneel of creatief ingevuld. Of op iets helemaal anders. Maar in elk geval is het zonder zulke stevige ondergrond moeilijk om goed te doen in de wereld.
Toegegeven, een wereld- en levensvisie opbouwen is niet eenvoudig. Maar je hoeft het niet op je eentje te doen. Er is ontzettend veel materiaal te vinden en het is goed om je daaraan te laven. Jouw zen-leven hoeft overigens ook niet de oplossing voor alles te bevatten. Als je dat denkt, is er vast iets mis met de plausibiliteit ervan, en riskeer je fundamentalistische onzin uit te kramen. Daar wordt niemand beter van, en jij word er wellicht alleen maar nijdiger van. Maar je visie moet wel iets bevatten waaraan je je kunt wijden. Iets dat je leven kan doen zinderen van zin. Iets dat je kunt doen in de wereld.
Van één ding kun je zeker zijn: je zult sterven lang voor de wereld op orde is gebracht. De vraag die zich nu stelt is: Wat zul je in tussentijd doen? Wat zal vandaag jouw zen-wereld zijn?
Voor de hele reeks: zie hier.