18 maart
Case
"Ik zal inademen en gevoelig zijn voor vreugde. Ik zal uitademen en gevoelig zijn voor vreugde."
(Anapanasati Sutta)
Kort
Neen, hier staat niet dat alles oké is door hier en nu te zijn.
Iets langer
De Boeddha gaf deze meditatierichtlijn na een pijnlijke episode uit zijn carrière als leraar. Een tijdje tevoren had hij een groep mediteerder aangeraden om hun aandacht te vestigen op de onaangename aspecten van hun eigen lichaam. Dat zou hen helpen om er minder gehecht aan te zijn. Als de Boeddha een paar maanden later opnieuw contact opneemt met de groep, hoort hij dat velen onder hen door die meditatie zo'n walging voor het lichaam hadden ontwikkeld dat maar liefst driehonderd van het zelfmoord pleegden om van dat lichaam af te zijn. De Boeddha - die behoorlijk geschrokken moet zijn - verandert meteen zijn richtlijn in de bovenstaande zin. Zit stil, let op je ademhaling, en voel hoe deze praktijk je vatbaar maakt voor een grote vreugde.
Wat vertelt ons dit? Alvast dat het effect van meditatie werkelijk alle richtingen kan uitgaan. En dat je dus ook moet opletten voor mogelijke dramatische gevolgen. Ten tweede vertelt het ons dat het niet de bedoeling is van meditatie om je lichaam te haten en puur spiritueel te worden. En ten derde gaat onthechting er niet om dat je een zuurpruim wordt. Als je niet vreugdevoller wordt door je praktijk, zit er iets in de weg.
Maar andersom betekent mediteren ook niet dat je moet ontwaken tot een rozig idee dat eigenlijk alles dik in orde is. Meer zelfs, pas als de twee raadgevingen – het onaantrekkelijke bekijken en vreugde toelaten - grofweg op hetzelfde neerkomen, ben je ze echt goed aan het beoefenen. In beide gevallen gaat het over vrijer worden door beter en eerlijker te kijken.
Als je denkt iets aanlokkelijks waar te nemen (een stuk chocolade, een sigaret, iemand die je een scheve schaats wil doen rijden...), ontlokt dat een innerlijke impuls die het besef schrapt dat het beloofde genot toch niet zo geweldig zal zijn. Die filter beïnvloedt je bewustzijn, je daden en dus ook degene die je bent. Door daar beter naar te kijken, kun je makkelijker loskoppelen van de lokroep. Dat is de spirit van de eerste raadgeving
De tweede raadgeving vraagt om een tijdlang te durven toekomen met niets anders dan je zittende lichaam en je ademhaling. Om aan den lijve te ontdekken dat daarin al een mooie, interessante en vrijere vreugde te vinden is. Mooier zelfs dan wat de gebruikelijke jacht op geluk oplevert. Het mogelijke begin van een heel andere insteek voor je omgang met de wereld.
Voor de hele reeks, klik hier.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.