Woensdag 12 maart
Case
Hoe eindeloos de Boeddhaweg ook is, ik beloof hem te verwezenlijken.
Shiguseiganmon
Kort
Als je niet oplet, wordt zen snel een veredelde vorm van narcisme.
Iets langer
Waarom komt deze vierde bodhisattvagelofte nog na de drie vorige? Is de immense omvang van het zen-ideaal er onderhand nog niet genoeg ingepeperd? We hebben al beloofd om alle levende wezens bij te staan (zie hier). We hebben al erkend dat we eindeloos veel idiote kantjes in ons dragen en beloofd om ze allemaal aan te pakken (zie hier). Gisteren beloofden we ook nog eens om in te gaan op de eindeloze stroom aan leerkansen op de weg van het ontwaken te nemen (zie hier). En daarbovenop moeten we blijkbaar ook nog eens beloven dat we de eindeloze weg naar het boeddhaschap zullen afleggen? Waarom?
Ik denk dat het vooral een zaak van volgordes is. De vier geloften werken als een vierstapsprogramma. Of misschien beter nog als een checklist van vier vragen of je echt wel aan de zen wil beginnen. Is dit echt waar je voor tekent? Als de lijst zou beginnen met "Wil je helemaal zen zijn, en een Boeddha worden?" zou het een pak aantrekkelijk zijn. Maar de vier geloften werden geschreven in een tijd waarin nog niet alles op een reclameboodschap leek. Hier wordt fijntjes uiteengezet waar het in de praktijk om gaat. Het begint met je ego opzij te zetten: neen het draait niet allemaal om jouw grootse verlichting. Vergeet dat maar. Het gaat over de ontwikkeling van altruïsme. Anders wordt je zen niet meer dan spiritueel narcisme. Pas als je inspiratie werkelijk altruïstisch is, kun je in alle eerlijkheid je eigen kleine kantjes aanpakken. En pas als je die erkent en aanpakt, kun je je echt openen voor dingen die je op weg kunnen helpen. En pas dan kun je oprecht zeggen dat je enige interesse hebt in een weg van ontwaken. Wil je dat niet doen, geen probleem, dan erken je dat je een vorm van wellness-zen beoefent. Dat is prima. Maar een bodhisattva zijn is wat anders.
Klinkt dat veeleisend of zuur? Dan zou ik je graag uitnodigen om de vier geloften een tijdje op te nemen en ze uit te proberen. Je zult snel merken dat ze verre van zuur zijn. Ze zijn werkelijk bevrijdend. In de praktijk. Niet alleen op je zitkussen. En veeleisend? Ja, natuurlijk. Je zen is nooit klaar. Wat had je gedacht? 'Boeddha zijn' geen toestand is, maar een praktijk. Zoals het leven. Dat maakt de weg er niet minder boeiend en bevrijdend op.
Voor de hele reeks, klik hier.