Maandag 10 maart
Case
Hoe eindeloos talrijk de mentale bronnen van leed ook zijn, ik beloof ze allemaal te verwijderen.
Shiguseiganmon
Kort
Niets zo goed voor je mededogen als je eigen dwaasheden observeren.
Iets langer
Dit is de tweede van de vier bodhisattvageloften die ik sinds gisteren kort bespreek. Alsof de eerste nog niet zwaar genoeg was, wordt er meteen een tweede tegenaan gekeild: “alle mentale bronnen van leed verwijderen.”
Traditioneel slaan die bronnen op mentale toestanden die ons eigen geest vertroebelen. Dwaasheden die maken dat ons gedrag zo vaak zoveel idioter is dan dat het zou kunnen zijn. Dat kan slaan op onze eigen kleine kantjes die we misschien van onze voorouders hebben geërfd. Zo heeft iedereen er wel een paar. Of op onhandige manieren waarop we maar blijven reageren op oude trauma's. Of dingen waarvan we denken dat ze normaal zijn, omdat iedereen ze doet, hoewel ze overduidelijk een hoop leed veroorzaken. Of om het even welk patroon dat een leuke uitkomst belooft, maar on leven in de praktijk complexer en lastiger maken. Tack your pick. Bronnen van leed genoeg.
Dat is het slechte nieuws. Het goede nieuws is dat het meer dan de moeite waar is om die bronnen te proberen weg te werken. Zelfs de kleinste onhebbelijkheid – ik zeg maar iets: nagelbijten; of boos worden als het verkeer niet loopt zoals je wil – afleren kan een intens bevrijdend effect hebben. Je merkt aan de lijve dat bronnen van leed wegwerken inderdaad mogelijk is. Misschien met vallen en opstaan. Maar het kan wel. En het voelt goed als je het doet. Hetzelfde geldt voor de dieper gewortelde onhebbelijkheden, en de grotere, zelfs maatschappelijke bronnen van leed. Alles is voortgekomen uit het aannemen van gewoontes. Dus kunnen we ze inwisselen voor andere en betere gewoontes. Dat kost tijd en energie. Maar het is altijd de moeite waard.
Het is daarbij aan te raden om vooral te beginnen met je eigen idiotieën, vooraleer je die van anderen begint te kritiseren. Niets zo goed voor je mededogen dan de erkenning dat je zelf een dwaas bent. Jezelf live betrappen op je eigen dwaasheden is ook goed voor je praktische wijsheid. Anderen bijstaan bij het wegnemen van hun dwaasheden (de eerste bodhisattvagelofte) werkt beter, als je er bij jezelf al wat werk in verricht hebt.
Het is niet voor niets dat deze gelofte elke dag opnieuw afgelegd wordt in zengroepen. Inzake dwaze patronen is er altijd meer dan genoeg bevrijdingswerk. En elke keer als er eentje verdwijnt, kijkt de verlichting je in het gezicht.
Voor de hele reeks, klik hier.