9 April
“Schrijf niet op de toiletmuren.”
(Dogen, Senjo)
Kort
Neen, zenmonniken zijn niet per se heiligen.
Iets langer
Na de vorige reeks notities over hooggestemde idealen als de vijf wijsheden, leek het me goed om even iets luchtigers te posten. Dit zinnetje komt uit een tekst van de Japanse abt Dogen Kigen, die hier al wel vaker aan bod is gekomen, vaak met redelijk mysterieuze zinnen. Deze keer citeer ik hem uit een handleiding voor zijn monniken over hoe ze zich te gedragen hebben in het toilet. Naar Japanse gewoonte is ook het toiletbezoek beschreven als een ellenlange bijna rituele bedoening, die van het toiletbezoek een heuse meditatie-sessie maakt. Maar dan verschijnt plots dit zinnetje: “Zeg jongens, stop eens met op de muren te schrijven, alsjeblief!” Blijkbaar moest de grote abt Dogen, de man die beroemd was om zijn verregaande inzicht in de boeddhistische filosofie en die buitengewoon scherp en origineel uit de hoek kon komen, zich ook bezighouden met zulke vragen. Blijkbaar waren zijn zenmonniken ook kerels die zich bezighielden met graffiti aan te brengen op de WC-muren. Ik heb geen idee wat ze schreven, maar ik vermoed niet dat het erg zal verschillen van wat wij vandaag in café-toiletten te lezen krijgen. Ik denk dat het belangrijk is om ook oog te hebben voor dat aspect van het zenleven. Soms denken we dat oosterlingen of beoefenaars uit lang vervlogen tijden compleet anders in elkaar zaten dan wij. Dat ze allemaal verlicht waren, terwijl wij maar wat zitten te knoeien op ons zitkussen. Dat het boeddhisme en de zen niet past bij onze moderne westerse tijden, omdat ze in oorsprong uit het verre oosten komen. Maar in korte passages als dit blijkt dat de verschillen misschien niet zo groot zijn als we geneigd zijn te denken.
Je kunt dit op verschillende manieren interpreteren. Het kan teleurstellend zijn dat zelfs in de oude Japanse zenkloosters niet iedereen verlicht was. Als zij het al niet konden, waarom zouden wij denken dat wij het kunnen. Het kan ook geruststellend zijn: oef, die kerels waren toch niet zo geweldig anders dan wij, dus als zij hun leven wijdden aan de ontwikkeling van een zenweg, kan ik dat misschien ook wel. Ik vind zelf de tweede optie de meest inspirerende.
Voor de hele reeks, klik hier.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.