5 april
Case
“Gelijkheid betekent dat alle zintuiglijke dingen je eigen ontwaakte natuur zijn.”
(Hakuin Ekaku)
Kort
Wijsheid is zien dat alles contact is.
Iets langer
Gisteren had ik het via Xuansha over de wijsheid van alles als ruimte te zien. Er bestaat in het boeddhisme een systeem van vijf wijsheden. De geven allemaal een ander beeld van wat 'verlichting' betekent. Elke wijsheid heeft een andere kleur gekregen, zoals in de bekende boeddhistisch vlaggetjes: wit, geel, rood, blauw en groen. De wijsheid van gisteren was de witte wijsheid. Vandaag gaat het over de gele wijsheid. Hakuin Ekaku, een achttiende-eeuwse Japanse zenleraar bespreekt die wijsheid heel kort in het bovenstaande zinnetje. Wat kunnen we daarvan maken?
Wat maakt het uit 'dat alle zintuiglijke dingen je eigen ontwaakte natuur zijn'? Wat wordt hiermee gezegd? Zintuiglijke dingen in het boeddhisme worden altijd beschreven als contactmomenten. Er zijn dingen, er zijn zintuiglijke organen en het zintuiglijke ding is het contact van die twee. Dat klinkt nogal droog en evident. Maar daar de nadruk op leggen kan ons openen voor de wijsheid dat alles in ons bestaan 'contact' is. Oftewel relatie. We zijn een wolk van interacties. Die kanteling in ons perspectief if het bestaan, kan een kanteling veroorzaken in onze basisverhouding met wat ons omringt. In plaats van ons graaiend een weg door het leven te banen, kunnen vanuit een gevoel van generositeit leven. Dat is waar de 'gelijkheid' waar Hakuin over spreekt op slaat. Gelijkheid in de zin van de evidentie dat hulpbronnen zo gelijk mogelijk te verdelen zijn onder wie er nood aan heeft. En gelijkheid in de zin dat we geen harde barrières bouwen tussen onszelf en de wereld. Als contactwezens zijn we tot bijzonder grote empathie in staat. Maar empathie is een knop die je kunt aan- of afzetten. Empathie is geen gevoel dat vanzelf opwelt, je moet er bereid toe zijn en die bereidheid cultiveren. Bijvoorbeeld door elk zintuiglijk contact te leren zien als een moment van relatie. Daarom wordt deze wijsheid vaak verbonden met de kleur goudgeel. Het is de wijsheid van de gulheid als basishouding. Wie niet gul kan zijn, kun je niet verlicht noemen.
Voor de hele reeks, klik hier.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.