4 april
Case
Een monnik vroeg aan Xuansha: “Ik hoorde u vertellen dat alle werelden in de tien richtingen één schitterende parel zijn. Hoe moet ik dat begrijpen?”
Xuansha zei: “Alle werelden in de tien richtingen zijn één schitterende parel. Wat is de zin om dat te begrijpen?”
De volgende dag vroeg Xuansha de monnik: “Alle werelden in de tien richtingen zijn één schitterende parel. Hoe begrijp je dat?”
De monnik zei: “Alle werelden in de tien richtingen zijn één schitterende parel. Wat is de zin om dat te begrijpen?”
Xuansha zei: “Nu weet ik dat je in de spokengrot van de Donkere Bergen leeft.”
Kort
Wijsheid is het bestaan bekijken als ruimte
Iets langer
De 'spokengrot' waarin de leerling volgens Xuansha zit is een oude zenbeeld voor iemand die zomaar wat zenwijsheden napraat, zonder ze te belichamen. Dat is erg verleidelijk, want het is makkelijk scoren. Mogelijk maak je jezelf nog wijs ook dat je erg 'zen' bent. Zo verduister je niet alleen jezelf maar ook de wereld om je heen. Het tegendeel van het beeld van de wereld als één schitterende parel.
Wat slaat die schitterende parel op? Ik schrijf dit heel vroeg in de ochtend, dus de kans is reëel dat ik hier nu zelf in spokengrot zit, maar zo bekijk ik het althans nu. De schitterende parel komt uit de Chinese mythologie en is een parel die zelf licht geeft. Dus zouden we kunnen besluiten dat Xuansha zegt dat de hele wereld verlichting geeft. Dat alles wat ons omringt ons kan verlichten. Omdat verlichting gaat over een andere kijk en een andere omgang met de realiteit.
De leerling snapt het niet en is in elk geval zo eerlijk om dat toe te geven. Waarop Xuansha zegt dat het niet echt een zaak is van het te snappen. Dat lees ik als een uitnodiging om het niet te bekijken als een intellectuele, filosofische uitspraak, maar als een praktijk, een manier van kijken. Wat gebeurt er met je als je alles wat je maar kunt opmerken beschouwt als iets dat je kan verlichten. Maar zo lijkt de leerling het niet te zien. Hij lijkt te denken dat hij gewoonweg moet geloven dat alles één parel is. Dat dit erkennen en zeggen volstaat. In plaats van het beeld om te smeden tot een praktijk. Daarom zit hij in de spokengrot.
Wat is die praktijk dan? Hier is alvast één mogelijkheid: je bestaan bekijken als een ruimte die niet wezenlijk gescheiden is van de rest van de wereld. Alles is ruimte, waarin dingen rondzweven. En die dingen zijn zelf ook ruimte. Je kunt dat in meditatie doen door je lichaam als een volume te verkennen. En hetzelfde te doen met je hele ervaringsruimte. Dan is er niets dat niet je niet kan verlichten.
Maar dat is maar één manier van kijken. Het bestaan bekijken als ruimte is maar één soort van wijsheid. De volgende dagen bespreek ik er vier andere.
Voor de hele reeks, klik hier.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.