3 april
Case
In het klooster van Zhaozhou werd geklaagd over een oude vrouw die de monniken op de weg naar het klooster bespotte. Als ze haar naar de weg vroegen, zei ze: 'rechtdoor'. Als ze dat deden, lachte ze: 'Daar gaat er weer eentje!” Zhaozhou besloot de vrouw op te zoeken. Toen hij aankwam, lachte ze “Daar gaat er weer eentje!” Zhaozhou zei niets en keerde terug naar het klooster.
Kort
Wie moeiteloos gezichtsverlies kan lijden, is moeilijk te verslaan.
Iets langer
We hebben al leren kennen Zhaozhou als kampioen zen-zinnetjes-slingeren. Als geen ander kon hij iemand met een paar woorden onderuit halen en de les spellen. Dus als hij zegt dat hij de oude vrouw die zijn monniken uitlacht eens zal opzoeken, verwacht je je aan een spetterend duel van twee scherpe geesten. Maar Zhaozhou verrast alweer. Hij komt deze keer niet bijzonder grappig of scherp uit de hoek. Hij druipt af. Wat is dan het verschil tussen de monniken die uitgelachen werden en Zhaozhou die uitgelachen wordt?
In zekere zin is zijn onderricht hier het tegendeel van het onderricht van gisteren. Of althans zoals ik dat gisteren heb geïnterpreteerd. Hij zei toen dat 'spreken iets laat geboren worden en dat zwijgen sterven is'. Gisteren besprak ik dat als de boodschap dat zwijgen niet altijd goed is, en spreken niet altijd slecht. Maar net nadat ik mijn notitie gepost had, bedacht ik dat Zhaozhou's uitspraak ook net andersom gelezen kon worden. Dat toont hij in dit verhaal. Als de monniken over de oude vrouw spreken, geven ze lucht aan hun gevoel van wrok, van beledigd zijn. Dat zet het idee in gang dat de vrouw moet boeten voor haar wandaden! Dat hun leraar haar eens goed op haar plaats zou moeten zetten! Het doet de verwachting 'geboren worden' dat we zo meteen een episch duel gaan zien, waarin dat van akelige mens geen spaander heel zal blijven! Het doet allerlei gevoelens, gedachten en verwachtingen 'geboren worden' die niet zenmonniken onwaardig zijn.
Zhaozhou ondergaat haar spot en zwijgt er verder over. Dat is het verschil tussen hem en zijn monniken. Hij doet de hele cinema van wraakgedachten niet geboren worden. Misschien duiken ze wel even op. Beledigd worden steekt immers altijd. Maar gewoonweg verder trekken en er niet over beginnen doet die stroom vanzelf sterven. Een lesje dat zijn leerlingen blijkbaar konden gebruiken. En laat ons eerlijk zijn: wij ook.
Voor de hele reeks, klik hier.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.