17 maart
Case
Huineng vroeg: “Hangt het af van praktijk en verwezenlijking?”
Nanyue zei: “Het is niet dat er geen praktijk en verwezenlijking zijn, maar ze zijn niet bezoedeld.”
Kort
Verlicht zijn is verlicht handelen.
Iets langer
Dit is het vervolg op het gesprek tussen Huineng en Nanyue dat ik gisteren ben beginnen bespreken. Huineng vroeg hem wat er zo kwam aangelopen, en Nanyue had na lang nadenken niets beters kunnen bedenken dan: “Zeggen dat een ding is, zou de bal misslaan.” Inzien dat je geen ding bent, is lang niet slecht als insteek voor een zenleven, maar Huineng wilde toch even nagaan of Nanyue hier niet gewoonweg met een zencliché had geslingerd. Of hij wel begreep wat zijn eigen antwoord inhield.
Dus stelt hij een véél moeilijkere vraag: “Hangt het af van praktijk en verwezenlijking?” Met andere woorden: “Goed, je ziet dus dat je geen ding bent, maar hangt die verlichting van jou af van daarvoor je best te doen om nadien tot een verlicht resultaat te komen?” Dit is een instinker van formaat. Nanyue had kunnen denken dat, aangezien hij geen ding is, er ook geen probleem is, en dat hij dus van nature sowieso een Boeddha is, en dat er bij uitbreiding op de hele wereld eigenlijk niet echt problemen bestaan. Alles is interactie, niets is een ding, dus hoera, alles en iedereen is verlicht.” Gelukkig was Nanyue uit ander hout gesneden. Zijn antwoord kwam niet uit een boekje, of uit een paar fijne meditatiemomenten. Hij had acht jaar zitten kauwen op Huinengs vraag. Als was het een zaak van leven en dood. Zo kwam hij met een origineel en authentiek antwoord op de proppen: “Natuurlijk is er praktijk en verwezenlijking. Ik heb hier net acht jaar zitten wroeten op uw vraag. Maar waar ik op ben uitgekomen is dat die niet bezoedeld zijn.” 'Niet bezoedeld', fuzenna in het Japans, kan ook worden vertaald als 'niet gescheiden'. In Nanyues intense praktijk, waren de praktijk en de verwezenlijking, het middel en het resultaat niet meer gescheiden. Er is niet eerst de praktijk en dan de verlichting. De praktijk is zelf verlichtend. Er is geen andere verlichting dan de manier waarop je aan zen doet, waarop je leeft, waarop je handelt. Zodra je het doel en de middelen scheidt, worden ze beide bezoedeld. Als het doel de middelen heiligt, vreet het middel het doel op. Dan krijg je bijvoorbeeld een mensheid die de bron van leven op Aarde vernietigt om een fijner leven op Aarde te leiden.
Voor de hele reeks, klik hier.