25 februari
Case
Helder en penetrant, kun je onmiddellijk terugkeren, afstemmen en reageren, om met de gebeurtenissen om te gaan.
(Hongzhi)
Kort
Meditatie is niet alleen maar wat zitten loslaten. Het zet ook aan tot ruimere en meedogendere actie.
Iets langer
Dit zinnetje van Hongzhi komt exact drie zinnen na de passage die ik gisteren besprak, en waarin hij het zenboeddhistische ideaal beschreef als een ontvankelijke ruimte worden. Een zenmens is poreus, laat alles binnen (aanvaarding) en laat alles weer buiten (loslaten). Dat is inderdaad zo. Maar dat is maar de helft van het verhaal.
Sinds de eerste dagen van het boeddhisme bestond naast dat poreuze ideaal ook een tweede ideaal, dat we 'stralend' zouden kunnen noemen: een ideaal waarin je onophoudelijk en in alle richtingen een positieve invloed uitstraalt, naar alles en iedereen. Ook daar bestaan meditatievormen voor. Maar Hongzhi lijkt dat tweede ideaal eerder te plaatsen in ons dagelijkse leven. In de manier waarop we reageren op de dingen, na onze poreuze ochtendmeditatie. Met de rust en de ontvankelijke ruimte die de meditatie heeft geopend, kunnen we terugkeren naar ons gewone leven en de dingen anders aanpakken. Hongzhi bespreekt die omgang in twee fasen: 'afstemmen' en 'reageren'. Afstemmen betekent dat je niet meteen reageert vanuit je oude gewoontes en ideeën. Eerst kijk je goed naar wat er nu precies aan de hand is. Je stemt je af op de situatie zoals ze zich afspeelt, in haar subtiliteiten. Een degelijke meditatiepraktijk kan je daar zeker bij helpen. En dan pas reageer je. In het beste geval gedreven voor mededogen: de wil om leed in de wereld te verminderen.
Twee idealen dus. Porositeit en straling. De één kan niet gezond beoefend worden zonder de ander te ontwikkelen.
Voor de hele reeks, klik hier.