24 februari
Case
Ruim en tevreden, zonder verwarring door inwendige gedachten of grijpen,
overwin je effectief je gewoontepatronen
en verwezenlijk je het zelf dat niet door emoties wordt overrompeld.
Kort
Meditatie is een ontvankelijke ruimte worden
Iets langer
Er is nooit één vorm van zen geweest. Zen is van in het begin een verzamelnaam geweest voor allerlei verschillende stijlen. In Hongzhi's tijd (pakweg de twaalfde eeuw) was een spectaculaire vorm van zenboeddhisme populair. Beoefenaars staken elkaar de loef af met kreten, stokslagen, en rare uitspraken die de bedoeling hadden om het gebruikelijke denken te choqueren en de tegenpartij zo de verlicht in te schoppen. Hongzhi had geen al te hoge pet van op van dat drama. Hij hield meer van een rustigere vorm van zen.
In deze passage beschrijft Hongzhi meditatie als het cultiveren van een ontvankelijke ruimte. Morgen laat ik hem aan het woord over een heel ander aspect van meditatie, maar die ontvankelijke ruimte is belangrijk genoeg om er een tijdje bij stil te staan. We zouden dit het 'poreuze' aspect van meditatie kunnen noemen. Je zit stil, rechtop en ontspannen. Of je ligt, als ontspannen zitten je niet lukt, maar let op, want zo val je makkelijker in slaap.
Je maakt van dat zitten je focus. Je keert telkens weer terug met je aandacht naar dit zittende lichaam, en verkent het als een volume, een ruimte. Je zit in je ervaringsruimte. In je lichaam en geest duikt er vanalles op, maar veel meer tijd dan een ogenblik geef je daar niet aan. Je hoeft er niets mee te doen, zodat het ook niet nodig is om er verward over de worden. Je bekijkt ze alsof ze gasbelletjes in een glas bruiswater zijn: niet wezenlijke verschillend van elkaar en ze ploffen wel vanzelf weg.
Je doet er het tegendeel mee van wat je gewoonlijk doet. Je grijpt niet naar aangename dingen, je komt terug naar je lichaamshouding. Je wijst geen onaangenamen dingen af, je ontspant en je laat ze doe. Je probeert ze niet te begrijpen, je kijkt er even naar en je begint opnieuw. Je kunt radicaal je gewoontepatronen lossen en jezelf leren zien als een ruimte, eerder dan als de dingen die er zich in tonen. Zo word je een pak minder meegesleept door je eigen gedoe, of dat van anderen. Je kunt heel erg rustig worden, en een heel andere relatie met je bestaan ontwikkelen.
Toch is dit maar de helft van het verhaal. Morgen vertelt Hongzhi de rest.
Voor de hele reeks, klik hier.