16 januari
Case
Je houding tegenover je meditatie bepaalt de inhoud van je meditatie.
(Kosho Uchiyama)
Kort
Je denkt misschien dat je niets van je meditatie verwacht. Think again.
Iets langer
Kosho Uchiyama (1912-1998) was een modern Japans zenleraar, die grote nadruk legde op meditatie. Hij gaf nauwelijks mondeling les over het boeddhisme. “Als er vragen zijn”, zei hij soms, “dan moet je mijn boeken maar lezen.” Hij schreef er een twintigtal. Ook rituelen deed hij nauwelijks. In zijn tempel werd vooral gemediteerd. Hij was de opvolger van Kodo Sawaki, die bekend stond om zijn stelling dat zenmeditatie in het beste geval nergens toe dient.
En toch zegt die Uchiyama dat je houding tegenover zenmeditatie bepalend is voor de inhoud van je meditatie. Dat wil zeggen: je verwachtingen (alles wat je denkt dat zenmeditatie hoort te zijn of te doen) zullen mee uitmaken wat er in je meditatie gebeurt. Een deel van zenmeditatie bestaat er immers in om alles te bekijken wat er in je huist. En reken maar dat daar verwachtingen tussen zitten. Er is geen moment in je leven waarop je niet bezield wordt door een verwachting. Soms is die prima, soms onzinnig, vaak heel erg gewiekst en geniepig, dus is het goed om die in het oog te houden.
Wie denkt verwachtingloos te mediteren, maakt nog het meest kans de speelbal te zijn van de verwachtingen van zijn omgeving, of van een oud zelfbeeld. Of van de economie. Maar als je bereid bent om die verwachtingen te zien als ze opduiken, kun je je daar wel tegen wapenen. Het kan even schrikken zijn om te zien wat er allemaal aan verwachting in je rondsuist. Maar als je dat ziet, kun je ook beter onderzoeken welke van die verwachtingen je zult voeden en welke niet.
Zoals Uchiyama aangeeft, hebben die verwachtingen effect op wat er in je meditatie gebeurt. Wil je je beter concentreren, dan is de kans groot dat een betere concentratie haast vanzelf het resultaat wordt van je meditatie. Wie een beter huurmoordenaar wil worden, kan ook baat hebben bij meditatie. Denk je dat je je één moet voelen met de kosmos, hopla, dan zullen dat soort ervaringen vaker opduiken.
Wat is dan de beste, mooiste, grootste, meest nobele verwachting die je aan je meditatie wilt hangen? Want stel je voor dat die richting geeft aan jou meditatie en jouw leven!
Eens je zoiets voor ogen hebt, kun je die verwachting helemaal laten vallen in je meditatie. Dan kun je echt verwachtingloos zitten. Ja, dat is een paradox. Maar zo werkt het. In de praktijk betekent dit: verwacht gerust heel veel van meditatie. Maar niets van deze zitting.
Voor de hele reeks, zie hier.